๐ก ๋ณธ ๋ฌธ์๋ 'NoSql์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ด์ ์ NoSQL์ ์ข ๋ฅ ๋ฐ ํ์ฉ'์ ๋ํด ์ ๋ฆฌํด๋์ ๊ธ์ ๋๋ค.
ํ๋ก์ ํธ ๋ด์์ RDB์ NoSql๋ก ๋๋ ์ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์์๋๋ฐ, ์ต๊ทผ ๋ค์ด '์ ๋๋์ด ์ฌ์ฉํ๊ณ ์์ง?'๋ผ๋ ์๊ฐ๊ณผ ํจ๊ป NoSql์ ๊ด์ฌ์ด ๊ฐ๊ธฐ ์์ํ์ต๋๋ค. ๋ฆฌ์์นํ๋ ์ค ๋ค์ํ ์ข ๋ฅ์ NoSQL์ด ์๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์๊ณ ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ณต์ ํ๊ณ ์ ํด๋น ๊ธ์ ์์ฑํ์์ผ๋ ์ฐธ๊ณ ๋ถํ๋๋ฆฝ๋๋ค.
1. RDBMS์ ํ๊ณ: SQL
1.1 Relational DataBase(RDB) ๋?
๊ด๊ณํ ๋ฐ์ดํฐ ๋ชจ๋ธ์ ๊ธฐ์ด๋ก ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค๋ก ๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ์ ์๊ด๊ด๊ณ์์ ๊ฐ์ฒด ๊ฐ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ 2์ฐจ์ ํ ์ด๋ธ ํํ๋ก ํํํฉ๋๋ค. ์ด๋ฅผ ๊ด๋ฆฌํ๋ ์์คํ ์ Relational DataBase Management System(RDBMS)๋ผ ํฉ๋๋ค.
1.2 RDB ํน์ง (feat. ํธ๋ ์ ์ )
RDB๋ ๊ด๊ณ๊ฐ ์ค์ํ๊ธฐ์ ์ผ๋ จ์ ๊ณผ์ ์ค ์ผ๋ถ๋ง ์ฑ๊ณตํ๋ฉด ์๋๊ธฐ์ ๋ชจ๋ ์ ์ฉ(Commit)๋๊ฑฐ๋ ๋ชจ๋ ์ทจ์(Rollback)๋์ด์ผ ํฉ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฌ๋ฌ ๊ณผ์ ์ ํ๋์ ๋ฌถ์์ธ 'ํธ๋ ์ ์ '์ด๋ผ๋ ๋จ์๋ฅผ ํตํด ๊ด๋ฆฌํฉ๋๋ค.
์ด์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๊ธธ ๊ฒฝ์ฐ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ถ์ ํฉ์ด ์๊ธธ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ํธ๋ ์ ์ ์ ์ค์ผ์ค ๊ด๋ฆฌ๋ฅผ ์ ๋ชปํ๋ฉด ๋ฐ๋๋ฝ์ ๋น ์ง ์ ์์ต๋๋ค.
- ํธ๋์ญ์ ์ ๋ํ ์์ธํ ์ค๋ช ์ [DB] RDB ํธ๋์ญ์ (feat. ํธ๋์ญ์ ๊ฒฉ๋ฆฌ ์์ค) ๋ฅผ ์ฐธ๊ณ ํ์๊ธฐ ๋ฐ๋๋๋ค.
1.3 RDB ์ฅ์ ๋ฐ ์ฌ์ฉํด์ผ ํ๋ ์ด์
๋๋ถ๋ถ์ ๊ฒฝ์ฐ์ ๊ด๊ณํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ์์ ์ ์ ๋๋ค. ์ต๊ทผ NoSQL์ด ๋์ค๋ฉฐ ์์ญ์ ์ ์ ์๊ณ ์๋๋ฐ, ๊ทธ๋๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ์ฅ์ ์ด ์์ด '๋ช ํํ ์คํค๋ง๊ฐ ์ค์ํ ๊ฒฝ์ฐ'๋ '๊ด๊ณ๋ฅผ ๋งบ๊ณ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์์ฃผ ๋ณ๊ฒฝ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ' ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค.
- ๋ช ํํ๊ฒ ์ ์๋ ์คํค๋ง, ๋ฐ์ดํฐ ๋ฌด๊ฒฐ์ฑ ๋ณด์ฅ
- ๊ด๊ณ๋ ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ค๋ณต์์ด ํ ๋ฒ๋ง ์ ์ฅ
- ๋ฐ์ดํฐ์ ์ผ๊ด์ฑ์ ๋ณด์ฆํ ์ ์์
- ๋ณต์กํ ํํ์ ์ฟผ๋ฆฌ๋ ๊ฐ๋ฅ(Join ๋ฑ)
1.4 RDB ๋จ์
- ์คํค๋ง์ ์ค์ํ์ง ์๋ ๋ ์ฝ๋๋ ์ถ๊ฐํ ์ ์์
- ํ ๊ฐ์ฒด์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฌ๋ฌ๊ฐ์ ํ ์ด๋ธ๋ก ๋๋์ด ํํํด์ผํ๊ธฐ์ ์ค๊ณ ๋ฐ ๋น์ฉ์ด ๋ค์ด๊ฐ(normalization)
- ์นผ๋ผ์ ์์ ๋กญ๊ฒ ์ถ๊ฐํ๋ ค๋ฉด ํ ์ด๋ธ์ ๋ณ๊ฒฝ์ํค๊ฑฐ๋ ์๋ก์ด ํ ์ด๋ธ์ ๋ง๋ค์ด์ผ ํจ
- ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋งบ๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, JOIN๋ฌธ์ด ๋ง์ ๋งค์ฐ ๋ณต์กํ ์ฟผ๋ฆฌ๊ฐ ๋ง๋ค์ด์ง ์ ์์
- ์ํ์ ํ์ฅ์ด ์ด๋ ต๊ณ , ๋์ฒด๋ก ์์ง์ ํ์ฅ๋ง ๊ฐ๋ฅ(์ฆ ์ฒ๋ฆฌ์ ํ๊ณ๋ฅผ ์ง๋ฉดํ๊ฒ ๋จ)
- ๋๋์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ ๋ ฅํ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์กฐํํ ๊ฒฝ์ฐ ์ฑ๋ฅ์ด ์ ํ ๋ ์ ์๊ณ Sharding๊ณผ Replication์ ๊ตฌ์ถํ๋ ๋น์ฉ์ด ํผ
2. NoSQL์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ด์
2.1 NoSQL(Not only SQL)์ด๋?
NoSQL ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค๋ ํน์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ชจ๋ธ์ ๋ํด ํน์ ๋ชฉ์ ์ ๋ง์ถ์ด ๊ตฌ์ถ๋๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค๋ก์ ํ๋์ ์ธ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ๊ตฌ์ถ์ ์ํ ์ ์ฐํ ์คํค๋ง๋ฅผ ๊ฐ์ถ๊ณ ์์ต๋๋ค. NoSQL ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค๋ ๊ฐ๋ฐ์ ์ฉ์ด์ฑ, ๊ธฐ๋ฅ์ฑ ๋ฐ ํ์ฅ์ฑ์ ๋๋ฆฌ ์ธ์ ๋ฐ๊ณ ์์ต๋๋ค.
2.2 NoSQL ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค์ ์๋ ๋ฐฉ์
NoSQL ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค์์๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ก์ธ์ค ๋ฐ ๊ด๋ฆฌ๋ฅผ ์ํด ๋ค์ํ ๋ฐ์ดํฐ ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค ์ ํ์ ํฐ ํ ์ดํฐ ๋ณผ๋ฅจ, ์งง์ ์ง์ฐ ์๊ฐ๊ณผ ์ ์ฐํ ๋ฐ์ดํฐ ๋ชจ๋ธ์ด ํ์ํ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ ์ต์ ํ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๋ค๋ฅธ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค์ ๋ฐ์ดํฐ ์ผ๊ด์ฑ ์ ์ฝ ์ผ๋ถ๋ฅผ ์ํํจ์ผ๋ก์จ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋๋ค.
- SQL ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค์์์ ๊ด๊ณ๋ ๊ธฐ๋ณธ ๋ฐ ์ธ๋ ํค ์ ์ฝ ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ์ ์๋ฉ๋๋ค. ๋ํ ๊ด๊ณํ ๋ชจ๋ธ์ ์ค๋ณต์ฑ์ ์ค์ด๋๋ก ์ ๊ทํ๋๊ณ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ ์ฅ์ ์ต์ ํ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค์์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค๊ฐ ํ ์ด๋ธ ์ฌ์ด์์ ์ฐธ์กฐ ๋ฌด๊ฒฐ์ฑ์ ์คํํ ์ ์๋๋ก ๊ณ ์๋์์ต๋๋ค.
- NoSQL ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค์๋ ๋ณดํต JSON ์ผ๋ก ๋จ์ผ ๋ฌธ์ ๋ด์ ์์ฑ์ผ๋ก ์ ์ฅ๋ฉ๋๋ค. ์ด ๋ชจ๋ธ์์ ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ง๊ด์ ๊ฐ๋ฐ๊ณผ ์ํ ํ์ฅ์ฑ์ ์ต์ ํ๋ฉ๋๋ค.
2.3 NoSQL ์ฅ์ ๋ฐ ์ฌ์ฉํด์ผ ํ๋ ์ด์
NoSQL ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค๋ ํ์ํ ์ฌ์ฉ์ ๊ฒฝํ์ ์ ๊ณตํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ ์ฐ์ฑ๊ณผ ํ์ฅ์ฑ์ ๋น๋กฏํด ๊ณ ์ฑ๋ฅ์ ๋งค์ฐ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ธ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค๋ฅผ ํ์๋ก ํ๋ ๋ชจ๋ฐ์ผ, ์น์ด๋ ๊ฒ์ด๋ฐ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ค์ํ ํ๋์ ์ธ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ ์ ํฉํฉ๋๋ค.
- ์ ์ฐ์ฑ : ์คํค๋ง ์ ์ธ ์์ด ํ๋์ ์ถ๊ฐ ๋ฐ ์ญ์ ๊ฐ ์์ ๋ก์ด Schema-less ๊ตฌ์กฐ
- ํ์ฅ์ฑ : ์ค์ผ์ผ ์์(๋ ธ๋ ์ถ๊ฐ, ํํฐ์ ๋ ๋ฑ)์ ์ํ ์๋ฒ ํ์ฅ์ด ์ฉ์ด
- ๊ณ ์ฑ๋ฅ : ๋์ฉ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ๋ ์ฑ๋ฅ์ด ๋ฐ์ด๋จ
- ๊ฐ์ฉ์ฑ : ์ฌ๋ฌ ๋์ ๋ฐฑ์ ์๋ฒ ๊ตฌ์ฑ์ด ๊ฐ๋ฅํ์ฌ ์ฅ์ ๋ฐ์ ์์๋ ๋ฌด์ค๋จ ์๋น์ค๊ฐ ๊ฐ๋ฅ(๋ถํ ์ฉ์ธ)
2.4 NoSQL ๋จ์
- ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค ์ผ๊ด์ฑ์ ์ฝํจ
- key๊ฐ์ ๋ํ ์ ์ถ๋ ฅ๋ง ์ง์ํจ
- ์คํค๋ง๊ฐ ์ ํด์ ธ ์์ง ์์, ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ๊ท๊ฒฉํ๊ฐ ๋์ด ์์ง ์์
- ๋ฐ์ดํฐ ์ค๋ณต์ผ๋ก ์ธํ ์์ ์์ ์ ๋๋ฆฌ๊ณ ๋ฒ๊ฑฐ๋ก์
2.5 NoSQL ์ฌ์ฉ ์ ํจ์จ์ ์ธ ์ํฉ
- ์์ฃผ ๋ฎ์ ์๋ต ์ง์ฐ์๊ฐ(latency) ํ์
- ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ์บ์๊ฐ ํ์ํ ๊ฒฝ์ฐ
- ๋ฐฐ์ด ํ์์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ณ ์์ผ๋ก ์ฒ๋ฆฌํ ํ์๊ฐ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ
- ์ ํํ ๋ฐ์ดํฐ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ ์ ์๊ฑฐ๋ ๋ณ๊ฒฝ / ํ์ฅ ๋ ์ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ
- ๋ฐ์ดํฐ(JSON, YAML, XML๋ฑ)๋ฅผ ์ง๋ ฌํ๋ ์ญ์ง๋ ฌํ ํด์ผํ ๊ฒฝ์ฐ
- ์ฝ๊ธฐ(read)์ฒ๋ฆฌ๋ฅผ ์์ฃผํ์ง๋ง, ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฃผ ๋ณ๊ฒฝ(update)ํ์ง ์๋ ๊ฒฝ์ฐ (์ฆ, ํ๋ฒ์ ๋ณ๊ฒฝ์ผ๋ก ์์ญ ๊ฐ์ ๋ฌธ์๋ฅผ ์ ๋ฐ์ดํธ ํ ํ์๊ฐ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ)
3. SQL vs NoSQL ๋น๊ต
์ ์ญ ๋ ๊ฐ, ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ๊ฐ๋ฐ์ ์ํด ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ฌ์ฉ๋ ๋ฐ์ดํฐ ๋ชจ๋ธ์ Oracle, DB2, SQL Server, MySQL, PostgreSQL๊ณผ ๊ฐ์ ๊ด๊ณํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค์์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ด๊ณํ ๋ฐ์ดํฐ ๋ชจ๋ธ์ด์์ต๋๋ค. 2000๋ ๋ ์ค๋ฐ์์ ๋ง์ ์ด๋ฅด๋ฌ์์ผ ๋ค๋ฅธ ๋ฐ์ดํฐ ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ์ฑํ๋๊ณ ์ฌ์ฉ๋๋ ํ์์ด ๋์ ๋๊ธฐ ์์ํ์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์๋ก์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ชจ๋ธ ๋ฑ๊ธ์ ์ฐจ๋ณํํ๊ณ ๋ถ๋ฅํ๊ธฐ ์ํด "NoSQL"์ด๋ ์ฉ์ด๊ฐ ๋ง๋ค์ด์ก์ต๋๋ค. ํํ "NoSQL"์ด๋ ์ฉ์ด๋ "๋น๊ด๊ณํ"๊ณผ ๊ฐ์ ์๋ฏธ๋ก ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค.
3.1 SQL vs NoSQL ๋น๊ต
SQL ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค | NoSQL ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค | |
์ค์ ์ฌํญ | - ๋ฐ์ดํฐ ์ผ๊ด์ฑ์ ์ํ ํธ๋์ญ์ ์ ์์ ํ ์ํ | - ์๋น์ค ๊ฐ์ฉ์ฑ๊ณผ ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ ์ฑ๋ฅ ํฅ์ |
์ต์ ์ ์ํฌ๋ก๋ (์ ํฉ ์ ๋ฌด) | ๋ฌด๊ฒฐ์ฑ ๋ฐ ์ผ๊ด์ฑ ์ค์ - ๋ฐ์ดํฐ ๋ฌด๊ฒฐ์ฑ ๋ฐ ์ผ๊ด์ฑ์ด ์ค์ํ ํธ๋์ญ์ ์ ๋ฌด - ์จ๋ผ์ธ์์ ๋ค์ํ ์ง๊ณ ๋ฐ ํต๊ณ๋ฅผ ๋ถ์ํ๋ ์ ๋ฌด - ๋ณต์กํ ๊ณ์ฐ ๋ฐ ์ค์๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํฉ์ฑ์ด ํ์ํ ์ ๋ฌด |
์ฑ๋ฅ ๋ฐ ๊ฐ์ฉ์ฑ ์ค์ - ์คํ๋ผ์ธ์์ ์ ํ ๋ฐ ๋น์ ํ ๋ฐ์ดํฐ ๋ถ์ ์ ๋ฌด - ์ด๋น ๋์ ์ฒ๋ฆฌ๊ฐ ์ค์ํ ์ ๋ฌด(๋ฎ์ ์ง์ฐ์๊ฐ) - ๋ก๊ทธ ๋ฐ ์ด๋ ฅ ๋ฑ์ ๋จ์ ๊ธฐ๋กํ ์ ๋ฌด |
๋ฐ์ดํฐ ๋ชจ๋ธ | - ์ํฐํฐ ๋ฐ ์ํฐํฐ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ ์ํจ(์ฐธ์กฐ ๋ฌด๊ฒฐ์ฑ) - ์ํฐํฐ ์ ์ ์ ์ ๊ทํ์ ์ํ ์ค๊ณ๊ฐ ์ค์ํจ - ํ ์ด๋ธ, ์นผ๋ผ ๋ฑ DB ์์์ ๋ํ ์คํค๋ง๋ฅผ ์๊ฒฉํ ๊ด๋ฆฌํจ |
- ์๋น์ค์ ๋ง๋ DB ์ ํ์ด ์ค์ํจ(ํค-๊ฐ, ๋ฌธ์, ๊ทธ๋ํ ๋ฑ) - ๋ฐ์ ๊ทํ์ ์ํ ์ค๊ณ๋ฅผ ๊ธฐ๋ณธ์ผ๋ก ํจ - ๋น์ ํํ ์คํค๋ง ๊ตฌ์กฐ๋ก ๋ฏธ๋ฆฌ ์คํค๋ง๋ฅผ ์ ์ธํ์ง ์์ |
์์ฑ | ACID (Atomicity, Consistency, Isolation, Durability)
|
BASE (Basically Available, Soft State, Eventually Consistent)
|
์ฑ๋ฅ | - ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ์ํด์ ์ต์ ํ ์์ ์ด ํ์ํจ | - ํด๋ฌ์คํฐ ํฌ๊ธฐ, ๋คํธ์ํฌ ๋ฐ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์ ์ ์ํด ์ฑ๋ฅ์ด ๊ฒฐ์ |
์ธํฐํ์ด์ค | - SQL์ ํตํด์๋ง ๋ฐ์ดํฐ ์ ์ฅ ๋ฐ ๊ฒ์์ด ๊ฐ๋ฅํจ | - ์ฟผ๋ฆฌ ์ธ ๋ค์ํ API๋ฅผ ํตํ ๋ฐ์ดํฐ ์ ์ฅ ๋ฐ ๊ฒ์์ด ๊ฐ๋ฅํจ - ํํฐ์ ํค๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ฉด ์ฑ์์ ํค-๊ฐ, ์ด ์ธํธ ๋๋ ์ผ๋ จ์ ์ฑ ๊ฐ์ฒด ๋ฐ ์์ฑ์ ํฌํจํ๋ ๋ฐ์ ํ ๋ฌธ์๋ฅผ ๊ฒ์๊ฐ๋ฅ |
์ฅ์ | - ๋ฐ์ดํฐ ์ค๋ณต ๋ฐฐ์ ๋ก ๋ฐ์ดํฐ ์ด์ ๋ฐ์ ๋ฐ ์ฉ๋ ์ฆ๊ฐ๋ฅผ ์ต์ํํจ | - ์ฟผ๋ฆฌ ํ๋ก์ธ์ฑ์ด ๋จ์ํ ๋์ด ๋์ฉ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ ์ฑ๋ฅ์ด ํฅ์ |
๋จ์ | - ์กฐ์ธ์ด ๋ณต์กํ ๊ฒฝ์ฐ ์ฟผ๋ฆฌ ํ๋ก์ธ์ฑ๋ ๋ณต์กํด์ ธ ์ฑ๋ฅ์ด ์ ํ๋จ | - ๋ฐ์ดํฐ ์ค๋ณต์ ์ํด ๋ฐ์ดํฐ ์ผ๊ด์ฑ์ด ์ ํ๋๊ณ ์ฉ๋์ด ์ฆ๊ฐํจ |
ํ์ฅ | - ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ํ๋์จ์ด์ ๊ณ์ฐ ์ฑ๋ฅ์ ๋์ด๊ฑฐ๋ ์ฝ๊ธฐ ์ ์ฉ ์ํฌ๋ก๋์ ๋ณต์ ๋ฌผ์ ์ถ๊ฐํจ์ผ๋ก์จ ํ์ฅ๋จ | - ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๊ฑฐ์ ๋ฌด์ ํ์ ์ธ ๋ฒ์์์ ์ผ๊ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ์ ๊ณตํ๋ ์ฒ๋ฆฌ๋ ์ ๊ณ ๋ฅผ ์ํด ๋ถ์ฐํ ์ํคํ ์ฒ๋ฅผ ์ฌ์ฉํด ์ก์ธ์ค ํจํด์ด ํ์ฅ ๊ฐ๋ฅํจ |
์ฐธ๊ณ
- [AWS] NoSQL์ด๋?: https://aws.amazon.com/ko/nosql/
- [Wiki] NoSQL: https://ko.wikipedia.org/wiki/NoSQL
- [TIBCO] ์ธ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค๋ ๋ฌด์์ ๋๊น?: https://www.tibco.com/ko/reference-center/what-is-an-in-memory-database
- [mongoDB] What is MongoDB?: https://www.mongodb.com/docs/manual/
- [Oracle] ๊ด๊ณํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค(RDBMS)๋?: https://www.oracle.com/kr/database/what-is-a-relational-database/
- mongoDB Story 1: mongoDB ์ ์์ NoSQL: https://meetup.toast.com/posts/274